Niet alleen mensen zijn online, maar ook bijvoorbeeld machines, horloges, auto’s, thermostaten en koelkasten. Samen vormen zij de ‘Internet of Things’ (IoT). De digitale revolutie heeft inmiddels ook de industrie bereikt; steeds meer machines en apparaten staan in een productieketen met elkaar in verbinding: ‘Industrial Internet of Things’ (IIoT) genoemd. Naast een hogere efficiëntie biedt dit veel mogelijkheden voor het ontstaan van nieuwe verdienmodellen in de industriële sector. Gespreksleider Bert Damen gaat met de zeven deelnemers aan het BOB Debat in gesprek over de kansen én bedreigingen van IIoT.

Het BOB Debat vindt plaats in de moderne omgeving van Sentech Sensor Technology. Te midden van de laatste technische sensoroplossingen wordt in Nieuwkuijk gesproken over IIoT, een onderwerp dat steeds meer ondernemers bezighoudt. Ondanks een groeiende populariteit bestaat er nog veel onduidelijkheid over het begrip. Gespreksleider Bert wil daarom eerst een heldere definitie vaststellen. Hij vraagt expert Wouter van Dijk van Innvolve IT Specialisten naar zijn mening. ‘IIoT is geen product en ongrijpbaar. Het is een besef dat miljoenen devices met elkaar kunnen communiceren via een directe of indirecte verbinding met het internet. Gecombineerd met ontwikkelingen als Business Intelligence biedt dit vele nieuwe mogelijkheden’, aldus Wouter. Mark Lakwijk, directeur van Lakwijk Kunststoffen vult aan: ‘Als je je eenmaal gaat realiseren wat er allemaal kan om apparaten en organisaties slimmer te maken, gaat er een wereld voor je open.’

DIXI’s
Gastheer Marcel Figge, directeur van Sentech Sensor Technology, haalt ter verduidelijking van het begrip IIoT een concreet voorbeeld aan: ‘Neem DIXI’s. Deze mobiele toiletcabines worden vaak standaard wekelijks geleegd, ook wanneer deze niet vol zitten. Door de DIXI’s te voorzien van niveausensoren kun je veel efficiënter werken en kosten besparen.’ ‘Is dat niet kostbaar?’, wil Bert weten. Volgens Marcel hoef je dankzij nieuwe technieken niet altijd gebruik te maken van een duur gsm-netwerk. ‘Het LoRa netwerk staat voor Long Range Low Power. Deze technologie kan via een smalle bandbreedte kleine hoeveelheden data uitwisselen tegen lage kosten. Dat maakt bijvoorbeeld de toepassing van sensoren rendabel.’ Ralph Habets, directeur van Meilink (voorheen Schijndel Industriële Verpakkingen), vindt de definitie van IIoT eigenlijk niet zo interessant. ‘De vraag is: wat kun je ermee? Is de data relevant, beheersbaar en heb je ook de disciplines in huis om deze data juist te interpreteren?’

Onderscheiden
Bert is benieuwd of IIoT een hype of noodzaak is voor de industrie. Ron Bosch van Technisch Ingenieurs Adviesbureau Bosch (TIAB) vindt het onontkoombaar. ‘IIoT zal een steeds grotere invloed hebben op de gebouwde omgeving. De woningen worden binnenkort zo ontworpen dat de koelkast aan de buitenmuur van de woning is bevestigd. Via een app wordt aangegeven welke boodschappen er op zijn en besteld moeten worden. Het is een gemiste kans als we niet op zulke ontwikkelingen inspringen als branche.’ Een voorwaarde voor de industrie wil Wouter IIoT nog niet noemen. ‘Ik denk dat het een manier is waarmee je je als ondernemer kunt onderscheiden. Maar als genoeg bedrijven IIoT gaan inzetten wordt het wel een voorwaarde om te kunnen blijven voortbestaan.’ Ook Ralph zet IIoT in om zijn concurrent een stap voor te zijn. ‘Wij ontwerpen en produceren industriële verpakkingen; daarbij gaat het soms om apparaten van enkele tientallen miljoenen euro die bijvoorbeeld verscheept moeten worden door ASML. Vanuit diverse sensoren ontvangen wij relevante data van bepaalde parameters die impact hebben tijdens internationaal transport. Denk bijvoorbeeld aan snelle temperatuurveranderingen, schokken, vochtigheid of XYZkrachten. De gevolgtrekkingen van deze data communiceren we direct met de klant. Dat is een toegevoegde waarde ten opzichte van veel concullega’s.’

Vertaalslag
Rob Geurtz, directeur van Aarts Plastics, een bedrijf dat onder meer kunststofproducten en -verpakkingen voor de voedingsen cosmetica-industrie produceert, wil graag meer gaan doen met IIoT. ‘We zijn bereid om daarin te investeren. De vraag is alleen wat kan ik er concreet mee en wat levert het mij op? En hoe maak ik de vertaalslag naar mijn klanten en mijn productie efficiënter? Wat kunnen we nóg beter doen?’ Volgens Wouter is het vooral een kwestie van uitproberen. ‘In veel gevallen begint de behoefte om iets te doen met IIoT vanuit een bepaald pijnpunt zoals een gebrek aan inzicht. Dan is mijn devies om een dergelijk probleem aan te pakken en klein in te stappen om te kijken hoe het werkt. Als je daar een succes van weet te maken, kun je kijken hoe je vanuit technieken als Agile of Scrum teams bijeen kan brengen om verder door te pakken en ideeën uit te werken. Vervolgens schakel je IT-bedrijven in om je te helpen met het faciliteren en implementeren van de cloudoplossingen.’ Volgens Marcel heeft dat meer te maken met productoptimalisatie dan met IIoT. ‘Dat is nog een stap verder. Neem bijvoorbeeld een ondernemer die een polsbandje bedenkt dat ervoor zorgt dat reddingsdiensten vermiste kinderen kunnen traceren op het strand. Dan heb je een bedrijf nodig dat de GPS kan ontwikkelen, vervolgens een IT-bedrijf dat de data kan verwerken en een kunststofbedrijf om het bandje te maken waar de oplossing in geïntegreerd wordt. Als je afwacht totdat deze ondernemer op je afstapt met een dergelijk idee, dan kun je het van je concurrent vrijwel alleen winnen op prijs. Je zal dus zélf moeten innoveren en actief de samenwerking moeten opzoeken om te voorkomen dat je in een vechtmarkt belandt.’

Ambacht
Bert vraagt zich af of bedrijven die zich enkel met een ambacht bezighouden over enkele jaren nog zullen bestaan. Marcel reageert: ‘Bedrijven zijn nooit vanuit een ambacht ontstaan. Het begint altijd met een ondernemer die luistert naar de vraag van zijn klant. Daar is niets aan veranderd. Alleen vraagt jouw klant nu om andere dingen, bijvoorbeeld een verpakking die XYZ-krachten kan meten. Er zijn echter een hoop ondernemers die zeggen ‘dat kan of heb ik niet’ in plaats van dat ze iets zelf gaan ontwikkelen.’ Ook volgens Harry Wiechers, directeur van Pipingcare Benelux, gaat het om anticiperen: ‘Wij engineeren, fabriceren en monteren complexe leidingsystemen. Doordat de olie-industrie verandert en de mogelijkheden voor zware industrie in Nederland beperkter zijn geworden, valt een deel van onze klantgroep weg. Wij zullen meer moeten gaan luisteren naar klanten, nieuwe markten dienen te gaan aanboren en mee moeten gaan in de trend dat producten lichter en kleiner worden.’ Wouter vult aan: ‘Je moet niet alleen naar je klanten luisteren, je kunt ook zelf voorspellingen doen en innoveren door data te analyseren.’ Daar liggen volgens Wouter grote kansen. ‘Tegenwoordig bestaat de techniek om alle soorten en smaken data in één cloudplatform te verzamelen. Hiermee kan je inzicht verkrijgen en patronen herkennen over de integrale keten.’ Ralph reageert: ‘Je moet eerst voordenken in plaats van nadenken; welke data is relevant en kan gebruikt worden om mee te sturen? Anders levert het een heleboel ongestructureerde data op waar je niks mee kan.’ Wouter is het daar niet helemaal mee eens. ‘Het mooie van IIoT is dat je juist dingen ontdekt, waar je van tevoren nog niet eens wist dat je ze zocht. Informatiestromen geven je nieuwe inzichten waarmee je kunt innoveren.’

Angst
Maar IIoT levert niet alleen voordelen als nieuwe businessopportunity’s op. Ralph vraagt zich af: ‘Wat zijn de gevolgen ervan op het gebied van privacy en veiligheid?’ Ook Wouter ziet deze bedreigingen. ‘Het aantal inbreekpunten op je netwerk voor kwaadwillenden wordt steeds groter, evenals de mogelijkheden om impactvolle dingen te doen.’ Volgens Harry is dat gevaar van alle tijden. ‘Vroeger werd een postkoets toch ook overvallen?’ Wouter: ‘Maar het gevaar kan nu bijvoorbeeld uit Rusland komen.’ Hij haalt een voorbeeld aan van een hackaanval op een Jeep waarna Fiat Chrysler 1,4 miljoen auto’s in de Verenigde Staten moest terugroepen naar de garage. ‘Twee hackers konden van afstand de controle over een Jeep Cherokee overnemen. Doodeng als je bedenkt dat miljoenen auto’s van afstand kunnen worden bediend.’ Ron ziet een lichtpuntje: ‘Het biedt genoeg kansen voor bedrijven die de beveiligingslekken dicht weten te timmeren.’ Marcel reageert: ‘Er is nog onvoldoende wet- en regelgeving op dit gebied, dat vormt wel een risico. Toch frappant dat er wel een minister voor Infrastructuur is, maar geen minister voor IT.’ Ralph is het daarmee eens: ‘Zoals altijd loopt de techniek vooruit op de wetgeving.’ Ook op veiligheidsgebied kan er volgens Marcel nog het een en ander worden verbeterd. ‘De beslissingen worden niet altijd door de juiste mensen genomen. Neem de tunnel in Roermond. Daar zijn veel problemen ontstaan doordat Rijkswaterstaat het als een betonproject zag waar ICT gebruikt wordt, in plaats van een ICT-project waarbij gebruik wordt gemaakt van beton. Een echte doorbraak ontstaat pas als ICT’ers gaan bepalen hoe de tunnel eruit komt te zien.’

Verschuiving
Dan stuurt Bert het gesprek weer richting de kansen die IIoT te bieden heeft. Hij is benieuwd hoe Mark binnen zijn bedrijf met de mogelijkheden bezig is. ‘Laatst hebben we het een deel van het personeel een ouderwetse heidag gehouden. Centraal stond de vraag: hoe ziet ons bedrijf er over vijf jaar uit? Dat leverde veel out-of-the-box ideeën op. Vanuit het sciencefictionplaatje, dat waarschijnlijk veel dichter bij de werkelijkheid ligt dan we nu denken, zijn we gaan terugredeneren: wat betekent dit scenario voor volgend jaar, volgende maand en morgen? Zo blijkt onder meer dat bepaalde vacatures, zoals voor een CNC-frezer, overbodig worden. En dit terwijl er eigenlijk nu een groot tekort aan is. Er worden hbo-salarissen betaald voor mensen die een mbo-opleiding hebben gevolgd. Maar dat marktprobleem lost zich nu vanzelf op. Je hebt straks nog programmeurs en knoppendrukkers, maar de functie van CNC-frezer zal in de toekomst komen te vervallen’, voorspelt Mark. Hij verwacht dat met name mensen die erg productiegericht zijn, voor hun baan moeten vrezen. ‘Als medewerker moet je dan ook je eigen relevantie niet uit het oog verliezen.’ Daar sluit Marcel zich bij aan: ‘De ontwikkelingen gaan steeds sneller. Daarom moeten we afstappen van het idee dat we op ons 20e een opleiding volgen, deze twee jaar later afronden en dan de rest van ons leven daarmee vooruit kunnen. Rond je 40e moet je een nieuwe carrière starten. Een CNC-frezer zal opnieuw moeten worden opgeleid, en daar heeft hij zelf een verantwoording in.’ Ralph voegt toe: ‘Er zijn al drie technische revoluties geweest: landbouwmechanisatie, industriële revolutie en informatietechnologie, waar internet en robotica ook onder vallen. Het werk zal gaan verschuiven, maar verdwijnt niet.’

Experimenteren
IIoT betekent volgens de deelnemers dan ook meer dan efficiencywinst; het gaat om het investeren in nieuwe businessmodellen. Bert is benieuwd of de gemiddelde MKB’er daartoe in staat is. Mark zegt niet dat hij voor anderen kan spreken, maar vertelt dat hij bijvoorbeeld een 3D printer gaat aanschaffen om ermee te experimenteren. ‘Vanuit mijn klanten heb ik er nog geen vraag naar gehad. Toch maak ik er medewerkers voor vrij. Dat kost wellicht geld, maar het gaat erom dat je er vanaf het begin mee bezig bent. Nu is in onze branche 3D printen nog niet gebruikelijk, maar je moet er wel klaar voor zijn als het moment dáár is.’ Bert concludeert: ‘Uiteindelijk hoeft niet iedereen een koploper te zijn. Wel is het belangrijk om als ondernemer de ontwikkelingen te volgen en beslissingen te nemen die gericht zijn op de toekomst. Niet iedereen hoeft aan het roer te staan, maar zorg er in ieder geval voor dat je de boot niet mist!’

Tekst: Linda Groothuijse
Fotografie: Marjo van de Peppel